Spis treści
1. Wstęp 2. Charakterystyka programu 3. Główne działy programu A. Dom B. Środowisko C. Ochrona przyrody 4. Zestaw zadań pomocniczych w realizacji programu 5. Przykładowe scenariusze 6. Projekt ewaluacji 7. Literatura
1. WSTĘP
Ekologiczna ścieżka edukacyjna służy integracji wiedzy i umiejętności wiedzy ekologicznej nauczanej w szkole. Jest to zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania różnych przedmiotów (bloków przedmiotowych). Edukacja ekologiczna służy rozwijaniu wrażliwości na problemy środowiska i kształtowanie odpowiedzialności za środowisko, w którym żyją uczniowie. Treści ekologiczne poznane na lekcjach przyrody można wykorzystać na matematyce, na czym skupiamy się w tym programie (utrwalając i poszerzając wiedzę ekologiczną). Kształtując pojęcia matematyczne i mówiąc jednocześnie o problemach ochrony środowiska czy ekologii w domu, emocjonalnie angażujemy uczniów do rozwiązywania problemów ekologii.
2. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program ścieżki ekologicznej opracowany został przez szkolny zespół przedmiotowy matematyczno – przyrodniczy w celach: a) Realizacji zagadnień ekologicznych na lekcjach matematyki i przyrody, co pozwoli na poszerzenie i utrwalenie wiedzy o ekologii oraz wzrost świadomości ekologicznej; b) Nabywanie umiejętności logicznego powiązania i wykorzystania wiedzy o ekologii przy rozwiązywaniu a także projektowaniu zadań matematycznych; c) Poszukiwania, porządkowania i wykorzystania informacji z różnych źródeł; d) Rozwijania zainteresowań z dziedziny ekologii; e) Kształtowania umiejętności w formułowaniu i wyciąganiu prawidłowych wniosków; f) Kształtowania umiejętności analizowania danych liczbowych i przekładania ich na konkretne sytuacje środowiskowe. Program ten realizowany jest na lekcjach matematyki i przyrody w klasach IV-VI szkoły podstawowej. Tematyka zadań i ćwiczeń dostosowana jest do poziomu wiekowego danej klasy i podzielona została na trzy zasadnicze działy: 1. Dom 2. Środowisko 3. Ochrona Przyrody
Strategie i metody stosowane w nauczaniu ścieżki ekologicznej: - Strategia asocjacyjna, czyli tradycyjne przekazywanie wiedzy, którą uczniowie mają sobie przyswoić; - Strategia problemowa, organizowanie warunków i sytuacji umożliwiających samodzielne zdobywanie wiedzy przez rozwiązywanie problemów teoretycznych i praktycznych; - Strategia operacyjna ukierunkowana na organizację działania uczniów obejmującego czynności manualne i intelektualne.
Metody nauczania: 1. Podające ( pogadanka, opowiadanie) 2. Problemowe (praca z mapą, analiza danych, diagramów, schematów) 3. Eksponujące (pokaz, film, wystawa) 4. Praktyczne (wykonywanie map, rysunków, diagramów, rozwiązywanie zadań – obliczanie, metoda projektu, obserwacja).
3. GŁÓWNE DZIAŁY PROGRAMU Dom 1. Treści: - Segregacja śmieci; - Oszczędność wody; - Materiały budowlane szkodliwe dla zdrowia (azbest, PCV, eternit) - „Zdrowa żywność”
2. Osiągnięcia – Uczeń potrafi: - Segregować śmieci; - Uzasadniać potrzebę i zaproponować możliwości racjonalnego gospodarowania energią i wodą w domu; - Wymienić i opisać materiały ekologiczne stosowane w budownictwie i wymienić materiały szkodliwe dla zdrowia; - Wyjaśnić pojęcie zdrowej żywności i ułożyć przykładowy jadłospis; - Odczytywać informacje z tabeli, wykresów i map; - Przedstawiać w postaci graficznej dane przedstawione w tabeli - Przedstawiać przyczyny i skutki zjawisk; - Opisywać sytuacje przedstawione w zadaniu za pomocą wyrażenia arytmetycznego i prostego algebraicznego; - Analizować otrzymane wyniki i ocenić ich sensowność; - Wykonać obliczenia dotyczące długości, wagi, czasu, pieniędzy i powierzchni.
3. Procedury: - Obserwacja czystości i segregacja śmieci w najbliższym otoczeniu według poznanych zasad; - Obliczanie wydatków domowych na energię i wodę; - Spotkanie z architektem; - Układanie ekologicznego posiłku; - Ankieta dotycząca zwyczajów żywieniowych w domu; - Wystawa opakowań ekologicznych; - Rozwiązywanie zadań tekstowych.
Środowisko
1. Treści: - Wpływ człowieka na środowisko przyrodnicze; - Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska; - Szkodliwość palenia tytoniu i przebywania w zadymionych pomieszczeniach; - Czystość wody w zbiornikach wodnych; - Zagrożenia i sposoby ochrony lasów; - Skutki niszczenia obszarów leśnych; - Znaczenie terenów zielonych w naszym otoczeniu; - Zagrożenia wynikające z wypalania łąk.
2. Osiągnięcia – Uczeń potrafi: - Podać, na czym polega negatywny wpływ człowieka na środowisko; - Wymienić podstawowe sposoby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami; - Wyjaśnić, na czym polega zjawisko smogu i kwaśnych deszczów; - Wykazać szkodliwość palenia tytoniu; - Podać znaczenie wody dla człowieka, zwierząt i roślin; - Ocenić czystość wody w jeziorze; - Wykazać, jaką rolę pełnią lasy w przyrodzie i w życiu człowieka; - Podać sposoby zapobiegania niszczeniu lasów; - Wyjaśnić, dlaczego należy dbać o zieleń; - Przedstawić bardzo szkodliwe skutki wypalania łąk; - Omówić zasady bezpiecznego rozpalania ognisk; - Wykorzystać w sytuacjach praktycznych właściwości liczb, figur, zjawisk, obiektów przyrodniczych, elementów środowiska i stosować je do rozwiązywania problemu; - Opisać sytuacje przedstawione w zadaniach za pomocą diagramu, mapy i planu;
3. Procedury - filmy o oddziaływaniu człowieka na środowisko; - spotkanie z przedstawicielem lokalnie działającej organizacji ekologicznej (Agenda 21) - inscenizacja z okazji Dnia Ziemi lub apel; - określenie największych trucicieli powietrza i wód; - doświadczenia z zanieczyszczeniami powietrza; - wycieczka do lasu – obserwacja środowiska leśnego; - opisywanie stanu czystości lasu i szukanie źródeł zanieczyszczenia; - zajęcia na ścieżce dydaktyczno- przyrodniczej; - analiza fauny i flory łąkowej; - rozwiązywanie zadań tekstowych.
Ochrona przyrody
1. Treści: – potrzeba ochrony zasobów przyrodniczych; - najważniejsze gatunki chronione zwierząt i roślin w Polsce; - znaczenie rezerwatów, parków narodowych i pomników przyrody; - zasady zachowania na terenach chronionych; - negatywne skutki działalności człowieka na kuli ziemskiej; - degradacja zasobów mórz i oceanów; - skutki niszczenia warstwy ozonowej – efekt cieplarniany; - skutki działalności człowieka w najbliższej okolicy;
2. Osiągnięcia – uczeń potrafi: - uzasadnić potrzebę ochrony zasobów przyrodniczych; - wymienić najważniejsze gatunki chronione; -wymienić najbliżej położone i najbardziej znane parki narodowe, rezerwaty i pomniki przyrody; - zachować się właściwie na terenach chronionych; - odróżniać krajobraz naturalny i przekształcony przez człowieka; - wskazać lokalne źródła zanieczyszczeń; - omówić zasadnicze konsekwencje efektu cieplarnianego; - określić znaczenie osiągnięć człowieka dla rozwoju cywilizacyjnego; - odczytywać informacje z diagramów, wykresów, tabel;
3. Procedury: - wycieczka do paku narodowego lub rezerwatu; - wycieczka do pobliskiego pomnika przyrody; -spotkanie z przedstawicielem lokalnie działającej organizacji ekologicznej; - spotkanie z pracownikiem Urzędu Miejskiego odpowiedzialnym za sprawy ochrony środowiska; - filmy i ilustracje dotyczące zagrożeń ekologicznych; - rozwiązywanie zadań tekstowych
PROJEKT EWALUACJi
W klasie VI po 3 latach realizacji programu ścieżka edukacyjna „Ekologia w bloku matematyczno – przyrodniczych” proponujemy zorganizowanie turnieju Wiedzy matematyczno – ekologicznej, który będzie sprawdzianem stopnia realizacji a także przydatności opracowanego przez nas programu. Ta forma sprawdzania wiedzy jest zwykle pozytywnie odbierana przez uczniów mobilizuje ich do większego zaangażowania w poznawanie tajników przyrody i rozwiązywanie problemów matematycznych o tej tematyce.
LITERATURA
1. Ekologia w matematyce – M. Rajkiewicz, H. Sienkiewicz 2. Leksykon ekologiczny – M. Ciesielska, Z. Przybylak 3. Zielony przewodnik ekologie i zdrowie – praca zbiorowa pod redakcją A. Krzyżańskiego 4. Matematyka w praktyce czyli – Po co ja się tego uczę? – R. Eliasz, B. Kamieńska 5. Matematyka wokół nas. Sprawdziany dla klas VI – H. Lewicka. E. Jędrasiak 6. Celuj w szóstkę – L. Baczyńska, J. Bury 7. Międzyprzedmiotowe zestawy testowe dla klas V i VI cz. 1,2 i 3 – A. Brodowska, Z. Kujawa, U. Łuć, P. J. Pardo, M. Ryczynowska, Z. Studzińska 8. Sprawdzian na 2002 – J. Bilkiewicz, J. Flis, E. Goszczyńska, J. Mulawa, J. Spychalska, J. Walewska
Maria Pastusiak |